Artykuł prezentuje analizę procesu wdrażania dokumentu nazywanego przez środowisko audytem bezpieczeństwa, ekspertyzą, opinią lub analizą zagrożeń. Każde z tych opracowań może być zarówno bardzo przydatnym jak też zupełnie pozbawionym wartości materiałem, stanowiącym o zaan­gażowaniu osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo klientów na obiek­tach rekreacji wodnej. Sam zakup usługi opracowania audytu to jedynie pierwszy krok w procesie realnego zapewnienia najlepszych warunków bezpieczeństwa klientów i pracowników. Niezmiernie istotne jest, aby do­kument ten był jak najpełniej wprowadzony w życie, a zalecenia z niego wynikające zrealizowane w maksymalnym stopniu. W tym i kolejnym artykule przedsta­wione zostaną sprawdzone procedury i materiały, które można w pełni wy­korzystać na wielu wyznaczonych obszarach wodnych.

Niniejsza praca ma przybliżyć procedury możliwe do wykorzystania w procesie optymalizacji standardów bezpieczeństwa na obiektach rekre­acji wodnej. Przykładowe czynności podejmowane przez zarządzającego oraz zespół ratowniczy mogą stanowić podstawę do obrony w sytuacji gdy dojdzie do wypadku. Sam „zakup” u zewnętrznego wykonawcy (nazywa­nego czasem audytorem) opracowania dokumentu zwanego audytem bez­pieczeństwa, ekspertyzą, opinią czy analizą zagrożeń, nie stanowi żadnego gwarantu dla organów ścigania, który może ochronić zlecającego przed odpowiedzialnością karną i/lub cywilną za skutki wypadku. Dlatego waż­ne jest, aby każde takie opracowanie (opinia w zakresie bezpieczeństwa), była elementem w procesie szeroko rozumianej troski o jak najlepszą ochronę klientów obiektu(R. Michniewicz, Opinia biegłego sądowego, 2016.).

Utrwalony jednak został pogląd, że posiadanie tego rodzaju opracowa­nia zapewnia bezpieczeństwo zarządzającym i ratownikom. Osoby wy­konujące usługi (sporządzające audyty) niejednokrotnie inkasują wyso­kie wynagrodzenia (kilka – kilkanaście tysięcy za jedno opracowanie). Zarządzający, którzy zlecają taką pracę odnoszą dzięki temu wrażenie, że są bezpieczni, gdyż oddali się w ręce specjalistów/ekspertów w dziedzinie ratownictwa. Często wręcz na różnych szkoleniach kładziony jest nacisk na „konieczność” posiadania takowego opracowania. W przekonaniu o tym „obowiązku” ma utwierdzać zarządzających zapis z Ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych (Dz. U. Nr 208, poz. 1240), art. 4.1. (Ustawa z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych (Dz. U. Nr 208, poz. 1240) w brzmieniu: „Zapewnie­nie bezpieczeństwa na obszarach wodnych polega w szczególności na: 1) dokonaniu, we współpracy z policją i działającymi na danym terenie podmiotami, o których mowa w art. 12 ust.1, analizy zagrożeń, w tym identyfikacji miejsc, w których występuje zagrożenie dla bezpieczeństwa osób wykorzystujących obszar wodny do pływania, kąpania się, uprawia­nia sportu lub rekreacji”. Sam audyt jest przez jego wykonawców określa­ny jako sposób analizy zagrożeń.

Czym jest naprawdę dokument nazywany audytem bezpieczeństwa?

Zarówno zlecenie jak też przygotowanie takiej analizy, jest wyłącz­nie dobrą wolą zarządzającego. Zlecają wykonanie takiego opracowania zazwyczaj osoby, które nie są specjalistami w dziedzinie ratownictwa i nie mają zaufania lub nie mają odpowiednio wysokospecjalizowanej osoby wśród własnych pracowników (ratowników, prawników). Zleca­jący z reguły w trosce o bezpieczeństwo i zwyczajowy „święty spokój” przekazuje takie studium do opracowania na potrzeby własne pod­miotowi lub osobie z zewnątrz. Zleceniobiorca przyjmuje wykonanie tej usługi, która jest dedykowana konkretnemu obiektowi, jako swe­go rodzaju „zestawu dobrych rad” popartych analizą obowiązujących przepisów, specyfiki akwenu, własnego doświadczenia i dobrych prak­tyk.

W zasadzie nie powinno się używać określenia audyt, gdyż brak jest w polskim prawodawstwie usadowienia tego typu opracowań – dla ratownictwa wodnego. Innymi słowy: audyt w ratownictwie wodnym, jest niczym innym jak subiektywną opinią osoby (ew. zespołu), uznanej przez zlecającego za specjalistę w tej dziedzinie. Zapisy zawarte w takim dokumencie są w związku z tym jedynie sugestiami, propozycjami czy wskazówkami, co do rozwiązań, mogących zapewnić bezpieczeństwo na danym obiekcie (R. Michniewicz, Opinia biegłego sądowego, op. cit.).

Jeśli zlecający przekazuje środki na wykonanie audytu, uznając jedno­cześnie, iż do opracowania zatrudnił odpowiednią osobę/zespół/podmiot, to w konsekwencji winien:

W dalszej kolejności powinno się (przy założeniu, że audyt będzie wprowadzany):

Dlatego, aby takie opracowanie nie pozostało jedynie spisem „życzeń” a stało się realnym wsparciem i stanowiło faktyczny wyraz troski o bez­pieczeństwo, należy przeprowadzić procedurę wdrożeniową. Można to wykonać bez problemu, z zaangażowaniem własnego zespołu, pod opieką kierownika lub koordynatora.

Prezentowany materiał stanowi schemat postępowania, wypracowany w drodze ustaleń z kierownictwem obiektu oraz grupą zatrudnionych ratowników, którzy systematycznie wprowadzali poszczególne zmiany i su­gestie na własnym obiekcie.

W czasie procesu wdrażania, opierano się na:

Opracowanie audytu stało się punktem wyjścia do wprowadzenia zmian, zaproponowanych przez specjalistów w tym dokumencie. Zarzą­dzający zlecił dodatkowo proces wdrożenia audytu wraz z obowiązkiem sprawozdawania kolejnych etapów całego cyklu. Przygotowano harmo­nogram i zasady współpracy ze wszystkimi ogniwami tego postępowania: kierownikiem obiektu, wdrażającym (audytorem), koordynatorem zespo­łu ratowniczego i samych ratowników (I. Michniewicz, Proces wdrażania audytu bezpieczeństwa, Kalisz 2015).

Opracowane dokumenty:

Po każdym, ustalonym cyklu składane było sprawozdanie do zarządza­jącego.


Cel opracowania

Podstawą przygotowania niniejszego dokumentu - którego szczegółowe etapy oraz proponowane wzory dokumentów znajdą Państwo w następnym artykule (emisja wkrótce) - jest troska Zarządza­jącego o zapewnienie najlepszych standardów bezpie­czeństwa na obiekcie.

W związku z decyzją o bezpośrednim zatrudnieniu ratowni­ków wodnych (z pominięciem firm/organizacji zewnętrznych), oraz uwzględniając propozycje zawarte w opracowanym audycie bezpie­czeństwa, Zarządzający uznał, że niezbędna jest pomoc w bieżącej analizie procesu wdrażania poszczególnych sugestii tego studium w życie.

Dobre przygotowanie merytoryczne ratowników, ich wysoka spraw­ność fizyczna, zgranie zespołu ratowniczego, poczucie bezpieczeństwa w miejscu pracy, przyjazna atmosfera wewnątrz grupy, zaufanie do po­szczególnych członków obsady a także wypracowane algorytmy postępo­wania w różnych sytuacjach, stanowią o wartości i sile tego grona.

W kolejnym artykule przedstawione zostaną Etapy wdrażania audytu bezpieczeństwa.

Cały cykl wprowadzania audytu składać się będzie z trzech części, opierających się o kwartały sprawozdawcze, realizowane przez okres jed­nego roku.


***
Autor: Iwona Michniewicz – doktor nauk o kulturze fizycznej. Instruktor ra­townictwa wodnego, ratownik wodny od 1984 roku, z wieloletnią ratow­niczą praktyką zawodową na wszystkich rodzajach akwenów. Biegły są­dowy w dziedzinie ratownictwa wodnego. Doświadczony szkoleniowiec, badaczka obszaru ratownictwa. Założycielka i pierwsza Prezes Ratownic­twa Wodnego Rzeczpospolitej (podmiotu uprawnionego do wykonywa­nia ratownictwa wodnego), wykładowca w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Prezydenta Stanisława Wojciechow­skiego w Kaliszu, Ekspert portalu Basenprof.