Ośrodki sportu i rekreacji skrupulatnie i na bieżąco dbają o stan techniczny infrastruktury, choć zdarzają się pojedyncze nieprawidłowości - wynika z raportu NIK. Zdaniem Izby program stworzony przez resort sportu stwarza odpowiednie ramy dla upowszechniania rekreacji społeczeństwa, ale mogą one być jeszcze lepsze.


Za tworzenie warunków dla rozwoju sportu odpowiadają jednostki samorządu terytorialnego (jst). Określają one w tym celu okresowe cele i działania strategiczne. Wsparciem dla jst są odpowiednie programy Ministra Sportu i Turystyki (Minister SiT), wspierające zarówno wysiłki na rzecz popularyzacji sportu i rekreacji w społeczeństwie, jak i budowę sprzyjającej temu infrastruktury.

Opracowany w resorcie Program Rozwoju Sportu do roku 2020 (Program) w należyty sposób wytyczył ramy w tym zakresie. Był też w pełni dostępny dla wszystkich gmin i OSiR-ów. Udział dotacji z MSiT w wydatkach gmin na kulturę fizyczną stanowił około 10%, zaś pozostałe 90% gminy finansowały z innych źródeł. NIK uznaje, że Minister powinien w dokumentach strategicznych jeszcze szerzej uwzględniać działania podejmowane na rzecz rozwoju kultury fizycznej w jst.

Dotacje MSiT na inwestycje w samorządowe obiekty sportowe są przyznawane i rozliczane prawidłowo - dotyczy to także tych zarządzanych przez OSiR-y. Minister skutecznie sprawuje też nadzór nad realizacją zadań zleconych dotyczących inwestycji sportowych i upowszechniania sportu.

Działające w ramach Programu gminy zapewniają ludności warunki do uprawiania sportu i rekreacji, przy czym wskaźniki są zdecydowanie lepsze tam, gdzie gminy utworzyły wyspecjalizowane jednostki samorządowe, czyli OSiR-y. Dotyczy to 28% gmin. Oferta sportowo-rekreacyjna jest tam bardziej różnorodna i łatwiej dostępna, bardziej odpowiada więc także potrzebom mieszkańców. W 72% gmin zadania pełnione gdzie indziej przez OSiR-y wypełniają same urzędy gmin.

Gminy z funkcjonującymi OSiR-ami na działania z zakresu upowszechniania sportu i rekreacji wydają średnio 2,5 razy więcej od gmin, gdzie OSiR-ów nie powołano.

 

Część gmin określa strategiczne cele w omawianym obszarze w odpowiednich dokumentach - czasem jednak czyni to w sposób ogólnikowy, nie precyzując zakładanych wskaźników, które zamierzają osiągnąć.

Nie wszystkie gminy monitorują stan realizacji założonych celów bądź zgodność tej realizacji z założeniami przyjętej strategii. NIK stwierdziła brak ewaluacji lub nieprawidłową sprawozdawczość i ocenę postępów realizacji strategii i/lub celów strategicznych z zakresu rozwoju aktywności fizycznej w czterech skontrolowanych gminach: Augustów, Krotoszyn, Piaseczno i Trzebnica.

OSiR-y są wyposażone w niezbędną infrastrukturę, a ich stan z reguły nie zagraża bezpieczeństwu.

Badanie kwestionariuszowe NIK wykazało, że OSiR-y dysponują najczęściej boiskiem piłkarskim (73% odpowiedzi), halą sportową (53,6%), kortem tenisowym (49,5%), stadionem lekkoatletycznym (33,4%) oraz całorocznym basenem krytym (35,5%).

 

Kontrolerzy stwierdzili jednak lokalne nieprawidłowości, o których powiadomione zostały inspektoraty nadzoru budowlanego - np. w Augustowie burmistrz nie zadbał o usunięcie uszkodzeń na pływalni miejskiej, w Poznaniu strop siłowni fitness nie spełniał norm obciążenia. Obiekty nie zawsze poddawane są regularnym kontrolom stanu technicznego.

Gospodarka finansowa OSiR-ów prowadzona jest z reguły prawidłowo. NIK stwierdziła pojedyncze przypadki naruszania przepisów o udzielaniu zamówień publicznych (w dwóch OSiR-ach) i brak procedur dotyczących gospodarki kasowej i towarowej (jeden OSiR). Nieprawidłowości te nie miały wpływu na kontrolowaną działalność. Dotacje też najczęściej są prawidłowo ewidencjonowane i rozliczane.

W Trzebnicy kontrolerzy stwierdzili włączenie działań na rzecz promocji sportu i rekreacji do obszaru działań z zakresu kultury, co ograniczyło przejrzystość finansowania tych dwóch rodzajów działalności.

OSiR-y realizują swoje cele poprzez organizację zajęć sportowych i rekreacyjnych, współzawodnictwa sportowego, przygotowywanie imprez sportowo-rekreacyjnych i turystycznych. Zadania te ośrodki realizują samodzielnie i/lub we współpracy z organizacjami pozarządowymi, klubami sportowymi lub podmiotami prywatnymi. Liczba uczestników tych zajęć i imprez systematycznie rośnie w większości gmin.

Cele na rzecz rozwoju aktywności fizycznej w pełni zrealizowano w 36,2% ankietowanych gmin, zaś częściowo w 56,9% gmin. Gminy z funkcjonującym OSiR-em częściej osiągały cele na rzecz rozwoju aktywności fizycznej mieszkańców zakładane w dokumencie strategicznym niż gminy bez takich jednostek (45% wobec 29%).

Obszary oferty sportowo-rekreacyjnej ankietowanych gmin wymagające poprawy lub rozszerzenia. Źródło: wyniki badania kwestionariuszowego NIK


Wnioski

Mając na uwadze wyniki kontroli, Najwyższa Izba Kontroli wnioskuje do

Ministra Sportu o:
- pełniejsze uwzględnianie działań podejmowanych na rzecz rozwoju kultury fizycznej w jednostkach samorządu terytorialnego przy przygotowaniu i wdrażaniu dokumentów strategicznych Ministra.

Gmin o:
- monitorowanie i dokumentowanie efektów podejmowanych działań w zakresie stworzenia warunków sprzyjających rozwojowi sportu i rekreacji;
- podjęcie skutecznych działań w celu naprawy uszkodzeń obiektów sportowych w sytuacji, gdy dalsze zaniechania mogą przyczynić się do katastrofy budowlanej;
- realizację zaleceń wynikających z przeglądów rocznych i pięcioletnich stanu technicznego obiektów sportowych;
- wzmocnienie nadzoru nad realizacją budżetu jednostki samorządu terytorialnego, o którym mowa w  art. 247 ust. 2 ufp, w szczególności w zakresie prawidłowego udzielania i rozliczania dotacji podmiotowych  dla samorządowych instytucji kultury.

OSiR-ów o:
- poprawę stanu technicznego obiektów sportowych;
- przeprowadzanie obowiązkowych, okresowych kontroli stanu technicznego, wyłącznie przez osoby posiadające uprawnienia, wszystkich obiektów OSiR, zgodnie z art. 62 ustawy Prawo budowlane, a także prawidłowe prowadzenie książki obiektu budowlanego;
- likwidację barier w dostępności dla osób z niepełnosprawnościami ruchowymi;
- sporządzanie rocznych programów działalności, stosownie do postanowień statutu;
- stosowanie jednolitych zasad ujmowania w księgach OSiR środków trwałych przyjętych w użyczenie od Gminy, w tym wyksięgowanie z bilansowej ewidencji księgowej przyjętych w użyczenie od Gminy środków trwałych będących własnością Gminy.