Z okazji dzisiejszych obchodów Światowego Dnia Zapobiegania Utonięciom, który przypada na dzień 25 lipca 2022 roku, Agencja Rozwoju Infrastruktury Basenowej wraz Portalem Basenprof i Wodną Służbą Ratowniczą poprzez akcje informacyjno-edukacyjne stara się unaocznić problem rozpoznawania osoby tonącej, a także m.in. zwrócić uwagę na problem tzw. wtórnego utonięcia, o którym wciąż mało się mówi, a jest ono równie niebezpieczne.

Maciej Matras -  Koordynator zabezpieczenia ratowniczego w Fundacji Wodna Służba Ratownicza i doświadczony ratownik wodny opowiada m.in. w jaki sposób można rozpoznać i pomóc osobie topiącej się.

Joanna Maląg: Na filmach lub serialach można zaobserwować jak osoba tonąca woła o pomoc, szarpie się, macha rękami. Proszę powiedzieć jak to wygląda w rzeczywistości oraz jak rozpoznać, że ktoś się topi?

Maciej Matras: Zacznijmy od tego, że mówiąc o sytuacji tonięcia to o osobie, która się topi i potrzebuje pomocy, niestety bardzo często spotykamy się z dość filmową sceną, która jest całkowicie błędną wizją całego zdarzenia. W dalszym ciągu panuje przekonanie, że osoba która będzie potrzebowała pomocy w wodzie po prostu o tym poinformuje.  Zawoła o pomoc, będzie machała rękoma. Zasygnalizuje i to dość transparentnie, że dzieje się coś złego, dając nam czas na zorganizowanie i możliwość udzielenie jej pomocy. W rzeczywistości, niestety tak to nie wygląda. Bardzo często mówi się, że ludzie którzy się topią nikomu nie przeszkadzają i robią to po prostu w ciszy – to prawda. Osoba, która znalazła się w wodzie, wypadła z wszelkiego rodzaju łódki, kajaka, podczas aktywnej rekreacji spadła z nabrzeża, mostu czy po prostu nie potrafi pływać, a znajduje się na basenie lub kąpielisku w miejscu, gdzie głębokość wody jest dla niej zbyt duża najzwyczajniej jest w szoku. Nie mówi, nie krzyczy, do ust i nosa zaczyna dostawać się woda, a rękoma zamiast wymachiwać zaczyna poruszać tak, aby jak najdłużej utrzymać się na powierzchni. Przy czym zupełnie nie sygnalizuje światu, że jest problem – po prostu walczy o życie.

To jest rzeczywisty obraz osoby która się topi, dlatego też szczególnie zwracajmy uwagę na osoby bardzo spokojne, które nie pływają i znajdują się dłuższy czas w jednym punkcie, najczęściej w pozycji pionowej. W sytuacji, gdy podejrzewamy, że dzieje się coś złego, ale nie jesteśmy pewni czy osoba potrzebuje naszej pomocy spróbujmy taką osobę zawołać. Jeśli nam nie odpowie, ani nie machnie nawet ręką może to oznaczać, że ma kłopoty i potrzebuje pomocy.



Posłuchaj: Nagranie 1

Jak można pomóc tonącemu jeżeli w zasięgu ręki nie mamy nic co mogłoby służyć jako przysłowiowe „koło ratunkowe”, a przy tym, abyśmy samemu nie zatonęli?

Myślę, że odpowiedź na to pytanie warto rozgraniczyć na dwie sytuacje. Pierwsza, to sytuacja w której możemy i potrafimy osobie znajdującej się w wodzie pomóc. Druga sytuacja, kiedy osoba jest w wodzie i fizycznie znajduje się poza naszym zasięgiem, a dopłynięcie do tej osoby jest niemożliwe.

Mówiąc o pierwej sytuacji, załóżmy, że jesteśmy na pomoście, spacerujemy i nagle ktoś wpada do wody. Zaczyna walczyć o utrzymanie się na powierzchni, a my oczywiście działamy. Szukamy najprostszego rozwiązania, rozglądamy się i widzimy umiejscowione koło z liną, samą linę, boję lub pas ratowniczy tudzież żerdź. Świetnie! – mamy sprzęt i możemy pomóc, podajemy przedmiot i wyciągamy taką osobę na brzeg. Jeżeli nie mamy sprzętu to szukamy dalej. Dłuższa deska, wiosło, rękaw kurtki czy też ręcznik. Oczywiście, uważając na to, aby przy podawaniu przedmiotu samemu nie zostać wciągniętym do wody. Jeżeli nie mamy możliwości wyciągnięcia takiej osoby, dobrym rozwiązaniem może okazać się rzucenie topiącej się osobie gumowej piłki lub jakiegoś elementu, który pomoże takiej osobie utrzymać się na powierzchni wody.

Ważne jest, aby widząc takie zdarzenie działać spokojnie. Nie wskakujemy od razu do wody. W wodzie może być naprawdę niebezpiecznie. Pod linią wody mogą znajdować się przeróżne elementy, mocny prąd lub zwyczajnie przecenimy swoje umiejętności pływackie. Pamiętajmy również, że wskoczenie do wody to ostateczność. Dopłynięcie do osoby i wyciągnięcie jej, nie jest łatwym, ani bezpiecznym zadaniem i tym na co dzień zajmują się ratownicy.

W wspomnianej przeze mnie drugiej sytuacji, załóżmy, że jesteśmy na plaży, warunki są trudne, jest silny wiatr i duże fale. Gdy zauważymy, że ktoś mocno oddalony od brzegu potrzebuje pomocy musimy pamiętać, że najlepszy ratownik to „żywy ratownik”. Oczywiście, mówiąc to stawiam w roli ratownika osoby nie przeszkolone i te które znajdują się w miejscu zdarzenia przypadkiem podczas wakacji. Turystą i wczasowiczom odradzam wejście do wody i samodzielne działanie. Może zabrzmi to brzydko, ale nie zgrywamy przysłowiowego „bohatera”. Zapamiętujemy miejsce, gdzie widzieliśmy zdarzenie, wzywamy pomoc i czekamy.



Posłuchaj: Nagranie 2

Jak rozpoznać „wtórne utonięcie” i jak pomóc osobie, która posiada objawy wtórnego utonięcia? Wciąż bardzo mało się o tym mówi, a jest to niezwykle istotne, aby potrafić je rozpoznać i zacząć działać zanim będzie za późno.

Wtórne utonięcie jest zagrożeniem o którym, niestety wciąż mało się mówi. Mówiąc miej fachowo lecz bardzo dosadnie wtórne utonięcie to nic innego jak powikłanie po podtopieniu, w którym zachodzi do zachłyśnięcia się wodą. Jak wiemy do takiego zdarzenia może dojść zawsze. W trakcie kąpieli, na różnego rodzaju akwenach. Wystarczy, że podczas zabawy zachłyśniemy się, a do płuc dostanie się woda, co w konsekwencji może doprowadzić do obrzęku płuc.

Objawy wtórnego utonięcia są różne, a jednocześnie bardzo niebezpieczne. Mogą pojawić się po kilkunastu minutach, ale również dobę czy nawet dwie po zdarzeniu. Niestety, często są one bardzo subtelne i mylone. Do najczęstszych objawów zaliczamy zmęczenie, kaszel, spadek poziomu energii, drażliwość, gorączkę, wymioty, bóle w klatce nie mówiąc również o problemach z oddychaniem.

Warto również podkreślić, że sytuacja dotyczy głównie tych najmłodszych. Stąd prośba do rodziców o to, aby jeśli doszło do sytuacji podtopienia i zachłyśnięcia się wodą u dzieci, to obserwujcie swoje pociechy. Nawet przez najbliższe dwie, trzy doby od zdarzenia. Jeśli podejrzewamy, że nasze dziecko doświadcza objawów wtórnego utonięcia koniecznie udajemy się do lekarza, do szpitala lub gdy stan mocno się pogarsza – wzywamy pomoc.

Dziecko oczywiście, uspokajamy i obserwujemy, ale w sytuacji ekstremalnej, w której wraz ze wzrostem obrzęku dochodzi do coraz większego niedotlenienia, w skutek czego dziecko straciłoby przytomność konieczne może być wykonanie resuscytacji. Miejmy jednak nadzieje, że rodzice wyłapią w porę zagrożenie i do takiej sytuacji niedojdzie.

Zapobiegawczo, jednak jeśli w przypadku Waszego dziecka doszło do podtopienia, Wasze dziecko zachłysnęło się wodą podczas zabawy nad wodą, wato udać się do lekarza, który oceni czy nic mu nie zagraża.



Posłuchaj: Nagranie 3

Proszę opowiedzieć o edukacyjnym aspekcie Fundacji Wodna Służba Ratownicza, a także o tym jak w profilaktyce zapobiegania utonięciom WSR działa na co dzień?

Miejsc i wszelkiego rodzaju inicjatyw społecznych, w które się angażuje Wodna Służba Ratownicza jest bardzo dużo. Głównie działamy na teranie całego kraju. W okresie wakacyjnym są to akcje i pokazy przeprowadzanie nad wodą. Tak, aby podnosić poziom świadomości wypoczywających nad akwenami. Jednocześnie, w ciągu całego roku staramy się uczestniczyć w różnego rodzaju wydarzeniach, prelekcjach . Pojawiamy się w szkołach, przedszkolach, angażujemy się w pikniki oraz półkolonie. Dzielimy się wiedzą, rozdajemy materiały informacyjne, mówiące o odpowiednim zachowaniu nad wodą. Jest masa tego typu przedsięwzięć, w których uczestniczy WSR. Nasi ratownicy, biuro, koordynatorzy mocno angażują się w wiele inicjatyw współpracując lokalnie, gdzie na co dzień realizujemy obsługę ratowniczą. Mówiąc żartobliwie straszymy, nagłaśniamy zagrożenia i ostrzegamy przed niebezpieczeństwem jakie czyha nad wodą.



Posłuchaj: Nagranie 4

Nie staramy się w żadnym razie nikogo zniechęcić do wypoczynku nad wodą. Wręcz przeciwnie uważam, że wszelkie formy aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu, a tym bardziej w wakacje są niezastąpione. Jednak, należy pamiętać, aby robić to z głową. A mając już świadomość jak tragiczny, w sytuacji braku przestrzegania podstawowych zasad bezpieczeństwa może okazać się weekendowy, czy też wakacyjny wypad nad wodę.

Pamiętajmy o kilku ważnych zasadach:
- Jeżeli zażywacie kąpieli, róbcie to w miejscach wyłącznie do tego przeznaczonych i pod opieką wykfalifikowanych ratowników,
- Nie spuszczajcie z oka swoich pociech i bliskich,
- Reagujcie i pomagajcie sobie nawzajem.

Na koniec pragnę przypomnieć numer alarmowy który obowiązuje nad wodą. Jest to numer: 601 100 100. W sytuacji zauważenia jakiegokolwiek zagrożenia, powinniśmy niezwłocznie zadzwonić i poinformować odpowiednie służby o tym zdarzeniu. Dzięki temu, najzwyczajniej możemy uratować czyjeś życie.



Posłuchaj: Nagranie 5

Dziękuję serdecznie za rozmowę.