Portal branży basenowej
Foto - www.basenprof.pl
2020-06-03
Legionella - prawidłowe praktyki dla hoteli i stref Spa
Epidemia wywołana koronowirusem spowodowała paraliż turystycznej, rekreacyjnej i sportowej sfery życia znacznej części krajów naszego globu. W Europie powoli otwierają się baseny i parki wodne, a także hotelowe strefy Spa. Po kilkumiesięcznej przerwie w funkcjonowaniu obiegów i instalacji wodnych istnieje duże ryzyko namnażania się w tych systemach bakterii Legionella pneumophila, dlatego Główny Inspektor Sanitarny zalecił, aby przed otwarciem obiektów wykonać pod tym kątem odpowiednie badania.
Choroba legionistów, zwana też legionellozą, to postać zapalenia płuc wywołanego przez bakterię Legionella pneumophila i bakterie z nią spokrewnione. Łagodniejszą postacią choroby jest zakażenie dróg oddechowych zwane gorączką Pontiac, czy Lochgoilhead. Choroba zabija 5 – 15% osób zakażonych, zwykle rozwija się 5-6 dni po infekcji, choć może to trwać dłużej. Zazwyczaj rozwija się wskutek inhalacji małych kropel wody (aerozoli) zanieczyszczonych bakterią Legionella, stąd tak ważne jest odpowiednie postępowanie i nadzór nad prawidłową eksploatacją systemów wodnych w obiektach basenowych i hotelowych strefach spa, oraz pokojach dla gości.
U większość osób narażonych na kontakt z bakterią Legionella nie dochodzi do zachorowania i nie potwierdzono przenoszenia się choroby między ludźmi, jednak należy pamiętać, że u niektórych osób ryzyko zachorowania na chorobę legionistów jest wyższe, np. u osób w wieku powyżej 45 lat, palaczy, osób nadużywających alkoholu, osób z przewlekłymi chorobami układu oddechowego lub nerek oraz u osób z niedoborem odporności (w tym osób starszych i dzieci).
Legionelloza nie tylko dotyczy ogółu społeczeństwa, np. podróżnych przebywających w hotelach, czy na basenach, lecz także pracowników – zwłaszcza konserwatorów klimatyzacji, wodociągów, lub pracowników basenów. Istnieją dowody, że na bakterię Legionella mogą także być eksponowane osoby pracujące w miejscach wyposażonych w nawilżacze powietrza, stomatolodzy, pracujący przy eksploatacji podmorskich złóż ropy naftowej i gazu ziemnego, spawacze, pracownicy myjni samochodowych, górnicy, pracownicy służby zdrowia czy pracownicy zakładów utylizujących ścieki przemysłowe w różnych gałęziach przemysłu, np. celulozowni i papierni.
W celu poprawy poziomu wiedzy na temat epidemiologicznych i mikrobiologicznych aspektów choroby legionistów utworzono w Europie specjalny zespół działający w tym obszarze – pierwotnie pod nazwą EWGLI (European Working Group for Legionella Infections), następnie przeniesiony do Europejskiego Centrum Kontroli Chorób pod zmienioną nazwą Europejska Sieć Nadzoru nad Chorobą Legionistów (ELDSNet). Zespół jednak prawie wcale nie uwzględnił kwestii związanych z ryzykiem zawodowym. Oznacza to, że brak jest rzetelnych danych dotyczących choroby legionistów w środowisku pracy.
Minimalizacja ryzyka - lista kontrolna dla obiektów spa, hoteli i innych miejsc zakwaterowania
Choroba legionistów jest rzadką, lecz poważną chorobą u osób podróżujących, która jednak może prowadzić do poważnych kosztów prawnych u hotelarzy i biur podróży, ponieważ chorobie tej można zapobiec poprzez zastosowanie aktywnych programów kontroli Legionelli w budynkach rekreacyjnych i turystycznych. Choroba ta jest często śmiertelna i rozgłos wzbudzany przez takie przypadki może poważnie zaszkodzić renomie obiektu i całej i branży turystycznej. Stwierdzono, że prawie 900 przypadków choroby legionistów u mieszkańców Europy związane było z pobytem w hotelu lub innym miejscu zakwaterowania wakacyjnego w 2010 r.
Objawy i diagnoza
Choroba zwykle rozpoczyna się do gorączki, dreszczy, bólu głowy i mięśni. Po tym następuje suchy kaszel i trudności w oddychaniu, które postępują do ciężkiego zapalenia płuc. Między 25% a 50% zarażonych pacjentów cierpi też na biegunkę, a około 50% doświadcza splątania lub majaczenia.
Dokładna diagnoza wymaga przeprowadzenia testów laboratoryjnych, które często nie zostaną przeprowadzone, aż do powrotu gościa do domu.
Jak można zarazić się chorobą legionistów?
Chorobą tą zaraża się poprzez wdychanie powietrza zawierającego bakterie Legionella w aerozolu, który może nie być widoczny. Taki aerozol tworzy się z kropelek wody zawierającej te bakterie, powstające w wyniku puszczenia wody z kranu czy prysznica, spłukiwania toalety czy z bąbelków generowanych w basenie, czy wannie Spa. Bakterie mogą żyć i namnażać się w temperaturze od 20°C do 45°C, przy czym ryzyko jest większe w wyższej temperaturze. Występują one w środowisku naturalnym, w rzekach, jeziorach czy wilgotnej ziemi, lecz ich ilość jest zwykle niewielka. Za to wysoką liczebność stwierdza się w nieodpowiednio utrzymywanych sztucznych systemach wodnych.
Warunki sprzyjające rozwojowi bakterii Legionella:
Choroba legionistów, zwana też legionellozą, to postać zapalenia płuc wywołanego przez bakterię Legionella pneumophila i bakterie z nią spokrewnione. Łagodniejszą postacią choroby jest zakażenie dróg oddechowych zwane gorączką Pontiac, czy Lochgoilhead. Choroba zabija 5 – 15% osób zakażonych, zwykle rozwija się 5-6 dni po infekcji, choć może to trwać dłużej. Zazwyczaj rozwija się wskutek inhalacji małych kropel wody (aerozoli) zanieczyszczonych bakterią Legionella, stąd tak ważne jest odpowiednie postępowanie i nadzór nad prawidłową eksploatacją systemów wodnych w obiektach basenowych i hotelowych strefach spa, oraz pokojach dla gości.
U większość osób narażonych na kontakt z bakterią Legionella nie dochodzi do zachorowania i nie potwierdzono przenoszenia się choroby między ludźmi, jednak należy pamiętać, że u niektórych osób ryzyko zachorowania na chorobę legionistów jest wyższe, np. u osób w wieku powyżej 45 lat, palaczy, osób nadużywających alkoholu, osób z przewlekłymi chorobami układu oddechowego lub nerek oraz u osób z niedoborem odporności (w tym osób starszych i dzieci).
Legionelloza nie tylko dotyczy ogółu społeczeństwa, np. podróżnych przebywających w hotelach, czy na basenach, lecz także pracowników – zwłaszcza konserwatorów klimatyzacji, wodociągów, lub pracowników basenów. Istnieją dowody, że na bakterię Legionella mogą także być eksponowane osoby pracujące w miejscach wyposażonych w nawilżacze powietrza, stomatolodzy, pracujący przy eksploatacji podmorskich złóż ropy naftowej i gazu ziemnego, spawacze, pracownicy myjni samochodowych, górnicy, pracownicy służby zdrowia czy pracownicy zakładów utylizujących ścieki przemysłowe w różnych gałęziach przemysłu, np. celulozowni i papierni.
W celu poprawy poziomu wiedzy na temat epidemiologicznych i mikrobiologicznych aspektów choroby legionistów utworzono w Europie specjalny zespół działający w tym obszarze – pierwotnie pod nazwą EWGLI (European Working Group for Legionella Infections), następnie przeniesiony do Europejskiego Centrum Kontroli Chorób pod zmienioną nazwą Europejska Sieć Nadzoru nad Chorobą Legionistów (ELDSNet). Zespół jednak prawie wcale nie uwzględnił kwestii związanych z ryzykiem zawodowym. Oznacza to, że brak jest rzetelnych danych dotyczących choroby legionistów w środowisku pracy.
Minimalizacja ryzyka - lista kontrolna dla obiektów spa, hoteli i innych miejsc zakwaterowania
Choroba legionistów jest rzadką, lecz poważną chorobą u osób podróżujących, która jednak może prowadzić do poważnych kosztów prawnych u hotelarzy i biur podróży, ponieważ chorobie tej można zapobiec poprzez zastosowanie aktywnych programów kontroli Legionelli w budynkach rekreacyjnych i turystycznych. Choroba ta jest często śmiertelna i rozgłos wzbudzany przez takie przypadki może poważnie zaszkodzić renomie obiektu i całej i branży turystycznej. Stwierdzono, że prawie 900 przypadków choroby legionistów u mieszkańców Europy związane było z pobytem w hotelu lub innym miejscu zakwaterowania wakacyjnego w 2010 r.
Objawy i diagnoza
Choroba zwykle rozpoczyna się do gorączki, dreszczy, bólu głowy i mięśni. Po tym następuje suchy kaszel i trudności w oddychaniu, które postępują do ciężkiego zapalenia płuc. Między 25% a 50% zarażonych pacjentów cierpi też na biegunkę, a około 50% doświadcza splątania lub majaczenia.
Dokładna diagnoza wymaga przeprowadzenia testów laboratoryjnych, które często nie zostaną przeprowadzone, aż do powrotu gościa do domu.
Jak można zarazić się chorobą legionistów?
Chorobą tą zaraża się poprzez wdychanie powietrza zawierającego bakterie Legionella w aerozolu, który może nie być widoczny. Taki aerozol tworzy się z kropelek wody zawierającej te bakterie, powstające w wyniku puszczenia wody z kranu czy prysznica, spłukiwania toalety czy z bąbelków generowanych w basenie, czy wannie Spa. Bakterie mogą żyć i namnażać się w temperaturze od 20°C do 45°C, przy czym ryzyko jest większe w wyższej temperaturze. Występują one w środowisku naturalnym, w rzekach, jeziorach czy wilgotnej ziemi, lecz ich ilość jest zwykle niewielka. Za to wysoką liczebność stwierdza się w nieodpowiednio utrzymywanych sztucznych systemach wodnych.
Warunki sprzyjające rozwojowi bakterii Legionella:
- Temperatura wody pomiędzy 20°C a 45°C
- Zastój lub wolny obieg wody
- Duże stężenie drobnoustrojów, w tym glonów, ameb, śluzowców i innych bakterii
- Obecność biofilmu, kamienia, osadu, mułu, rdzy lub innej materii organicznej
- Zniszczone elementy sieci wodno-kanalizacyjnej, takie jak łączniki gumowe, które mogą być źródłem substancji odżywczych zwiększających wzrost bakteri
Systemy narażone na występowanie bakterii Legionella:
- Instalacje wodne zawierające wieżę chłodniczą
- Instalacje wodne zawierające skraplacz wyparny
- Instalacje gorącej i zimnej wody
- Wanny w uzdrowiskach (tzw. wanny z hydromasażem, gorące łaźnie, wanny uzdrowiskowe)
- Nawilżacze i systemy nawilżające
- Linie wodne (ślinociągi wodne) w fotelach dentystycznych
- Stawy napowietrzające w zakładach usuwania odpadów biologicznych i zakładach usuwania ścieków przemysłowych
- Wysokociśnieniowe wodne urządzenia czyszczące
- Inne urządzenia i instalacje zawierające wodę, której temperatura przekracza 20°C i w których dochodzi do rozpylania lub tworzenia aerozoli
Czyszczenie i konserwacja wyżej wymienionych systemów także wiążą się z ryzykiem kontaktu z bakterią Legionella.
Jakie obszary w hotelu zagrożone są potencjalnym ryzykiem?
Gdziekolwiek powstają kropelki wody, występuje ryzyko infekcji, na przykład:
- prysznice i krany
- wieże chłodnicze, skraplacze wyparne, nawet jeśli usytuowane są na dachu lub w gruncie miejsca zakwaterowania
- wanny spa, wanny z masażem wodnym, atrakcje wodne (wodospady, kaskady, tryski itp.)
- łaźnie tureckie, sauny
- ozdobne fontanny, szczególnie wewnątrz pomieszczeń
- komory wilgotne do ekspozycji żywności.
Gdzie Legionella może się namnażać?
- systemy gorącej i zimnej wody, w tym także magazynujące zbiorniki i cysterny
- każdy system lub jego część, gdzie woda jest ciepła, tzn. ma temperaturę 20-45°C, szczególnie powyżej 30°C
- rury z małym przepływem wody lub bez przepływu (także w nieużywanych pokojach)
- szlam (biofilm) lub brud na rurach doprowadzających wodę do pryszniców czy kranów lub na powierzchni zbiorników
- gumowe i naturalne włókna w podkładkach i uszczelnieniach
- podgrzewacze wody i zbiorniki magazynujące gorącą wodę
- kamień kotłowy i korozja w zbiornikach, rurach, prysznicach i kranach
- giętkie węże i uszczelki za sztucznej gumy
Te sytuacje i warunki ułatwiają wzrost bakterii Legionella i zwiększają ryzyko infekcji gości hotelowych, odwiedzających i personelu.
Kontrola zagrożenia wystąpieniem bakterii Legionella
Ryzyko wynikające z ekspozycji na bakterię Legionella jest zazwyczaj kontrolowane za pomocą środków zapobiegających namnażaniu się bakterii w systemie i poprzez ograniczanie ekspozycji na kropelki wody i aerozol.
Do środków ostrożności należą:
- kontrolowanie uwalniania rozpylanej wody;
- unikanie temperatur od 20°C do 45°C;
- unikanie zastoju wody, który może pobudzać wzrost biofilmu;
- unikanie stosowania materiałów, które chronią bakterie i inne mikroorganizmy lub stanowią pożywki pobudzające wzrost drobnoustrojów;
- utrzymanie czystości systemu i zawartej w nim wody.
Oprócz tego pracownicy zajmujący się konserwacją mogą potrzebować środków ochrony indywidualnej.
Jak zredukować ryzyko? (14-punktowa lista kontrolna Europejskiej Sieci Nadzoru nad Chorobą Legionistów)
Ryzyko choroby legionistów można zminimalizować. Każdy hotel, który nie posiada aktywnego programu kontroli wzrostu bakterii zaniedbuje zapewnienie bezpieczeństwa swoim gościom. Taki program powinien składać się z następujących działań:
Jak zredukować ryzyko? (14-punktowa lista kontrolna Europejskiej Sieci Nadzoru nad Chorobą Legionistów)
Ryzyko choroby legionistów można zminimalizować. Każdy hotel, który nie posiada aktywnego programu kontroli wzrostu bakterii zaniedbuje zapewnienie bezpieczeństwa swoim gościom. Taki program powinien składać się z następujących działań:
- Należy wyznaczyć osobę odpowiedzialną na kontrolę Legionelli.
- Zapewnić, aby wyznaczona osoba była przeszkolona w kontroli Legionelli i aby inni członkowie personelu byli przeszkoleni i mieli świadomość ważności swojej roli w kontroli Legionelli.
- Utrzymywać gorącą wodę krążącą w temperaturze 50oC–60oC (zbyt gorąca, aby włożyć ręce do lub pod wodę na dłużej niż kilka sekund (Jeśli z powodu warunków lokalnych nie można osiągnąć tych temperatur, obligatoryjnie należy zastosować alternatywne procedury dezynfekcji rezydualnej [pozostałości] oraz przeprowadzać regularne testy na Legionellę [przynajmniej raz na kwartał[. Jako procedury dezynfekcji rezydualnej używa się dwutlenek chloru i elektrolityczną metodę dezynfekcji jonami miedzi i srebra).
- Utrzymywać zimną wodę w systemie przez cały czas zimną: powinna być utrzymywana w temperaturze poniżej 250 C2.
- Puszczać wodę we wszystkich kranach i prysznicach: w pokojach gości przez kilka minut przynajmniej raz w tygodniu, jeśli są nie zajęte i zawsze przed przybyciem gości.
- Utrzymywać głowice, węże i krany wolne od kamienia.
- Regularnie czyścić i dezynfekować wieże chłodnicze i rury łączące w systemie klimatyzacji: przynajmniej dwa razy w roku.
- Czyścić i dezynfekować grzejniki (kaloryfery) i zbiorniki wody ciepłej przynajmniej raz w roku.
- Dezynfekować systemy gorącej wody wysokim stężeniem chloru (50mg/ml) przez 2-4 godz. po pracy podgrzewaczy wody i przed rozpoczęciem każdego sezonu.
- Regularnie czyścić i dezynfekować filtry wody: co 1 – 3 miesiące.
- Sprawdzać zbiorniki wody, wieże chłodnicze i widoczne rury co miesiąc. Zapewnić aby wszystkie pokrywy i izolacje były nietknięte i mocno osadzone.
- Sprawdzać wnętrze zbiorników zimnej wody co najmniej raz w roku i czyścić je. Jeśli zawierają osad lub są w inny sposób zabrudzone, dezynfekować je chlorem 50 mg/l przez minimum 1 godz.
- Zapewnić, aby modyfikacje systemu i nowe instalacje nie tworzyły rur z przerywanym dopływem wody lub bez jej dopływu lub o niewystarczającej zdolności do radzenia sobie za szczytowym zapotrzebowaniem na wodę.
-
W basenach (synonimy: masaż wodny, JacuzziTM, basen Spa), należy zapewnić:
- aby był stale traktowany chlorem lub bromem w stężeniu minimalnym 2 – 3 mg/l i aby pH utrzymywane było w zakresie 7,0 – 7,6 – poziomy te powinny być monitorowane przynajmniej trzy razy dziennie;
- aby przynajmniej połowa wody była wymieniana codziennie;
- aby filtry z piasku czy ziemi okrzemkowej były przemywane wstecznie codziennie;
- aby cały system, także zbiornik odciążający były czyszczone i dezynfekowane co tydzień oraz
- aby rejestrowano wszystkie odczyty pomiarów, takie jak temperatura, pH, stężenie chloru oraz aby zapewniono, żeby jakikolwiek odczyt poza ustalonym zakresem powodował określone działania i aby było to regularnie sprawdzane przez kierownika.
Testy na bakterie Legionella
Testy powinny być wykonywane zgodnie z ustalonym harmonogramem. Próbki powinny być pobierane jedynie przez wyszkolony personel i najlepiej przebadane w ciągu 24 godz. od pobrania, przez laboratorium akredytowane do testowania wody na Legionellę. Przy czym należy pamiętać, że negatywny wynik testu niekoniecznie oznacza, że hotel lub inny obiekt jest wolny od Legionelli i że nie ma ryzyka.
Dalszych porad odnośnie specyfiki prawidłowego nadzoru i kontroli nad strefami Spa, wykonywanie harmonogramów sanitarnych i planów higieny, systemów dezynfekcji i utrzymania czystości udzielają eksperci, którzy mogą też przeprowadzić pełną ocenę ryzyka w danym obiekcie spa, oraz hotelu.
Kontakt:
Portal Basenprof
Tel. 604 557 481
porady@basenprof.pl
Autor: Diana Sinkiewicz
Materiały: Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy, Europejska Sieć Nadzoru nad Chorobą Legionistów
zamknij
Przeczytaj także
Oszczędności na czyszczeniu i konserwacji basenu
Droga energia znacznie podraża utrzymanie pływalni i wodnych parków, co stwarza poważne problemy i stawia przed zarządzającymi obiektami niezwykle trudne wyzwanie. Oszczędności będzie się teraz szukać wszędzie, jednak [...]
